‘Bijna gratis kinderopvang: ‘Vooral leuk voor hogere inkomens’
‘Het nieuwe kabinet wil de kinderopvang grotendeels gratis maken voor werkende ouders. Goed nieuws voor de hogere inkomens, zeggen kinderopvangorganisaties. Maar lage inkomens en niet-werkende ouders schieten er niets mee op. ‘Het zorgt voor kansenongelijkheid.’
Vandaag presenteren de vier partijleiders van VVD, D66, CDA en ChristenUnie het regeerakkoord, een document van zo’n vijftig pagina’s vol met plannen voor de komende tijd. Morgen debatteert de Tweede Kamer nog over het akkoord. Begin volgend jaar moet het nieuwe kabinet namen en rugnummers hebben.
Geruchten waren er al over grotendeels gratis kinderopvang, maar nu weten we in grote lijnen wat de plannen zijn. De ambitie van het nieuwe kabinet is om de kosten voor kinderopvang voor werkende ouders met kinderen tot 12 jaar tot 95 procent te vergoeden. Op termijn moet dat zelfs 100 procent worden. De ouders betalen in het eerste scenario een kleine bijdrage.
Overigens is niet precies gespecificeerd tegen welke voorwaarden ouders de vergoeding krijgen. Uit een financiële toelichting valt op te maken dat het zeker tot 2025 duurt voordat je het echt in de portemonnee gaat voelen.
Weg toeslagen
Het ingewikkelde systeem van kinderopvangtoeslag moet worden afgeschaft, mede door de omvangrijke toeslagenaffaire. De nieuwe toeslag zal in stappen worden ingevoerd en direct worden uitgekeerd aan kinderopvanginstellingen, schrijft het aanstaande kabinet. “Zodat ouders niet meer worden geconfronteerd met hoge terugvorderingen.”
Ouders krijgen op dit moment nog een deel van de kosten via de Belastingdienst vergoed. Dat systeem gaat dus op de schop en dat kost de overheid structureel ruim 2 miljard euro. Hoe dat precies betaald gaat worden is niet concreet gemaakt, maar als de politiek zegt dat iets gratis is, ga je daar uiteindelijk vaak toch voor betalen via belastingen en premies.
Kosten
In 2019 bedroegen de kosten voor de kinderopvang zo’n 3,8 miljard euro, becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De overheid betaalde 3 miljard euro in de vorm van kinderopvangtoeslag, de rest kwam van de ouders zelf. 656.000 ouders kregen er kinderopvangtoeslag.
Nederlandse ouders besteden volgens WomenInc, een organisatie die zich inzet voor gendergelijkheid, gemiddeld 20 procent van hun inkomen aan kinderopvang bij voltijdgebruik.
Mooie stap
De Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang noemt 95 procent gratis opvang ‘een mooie eerste stap’, maar hoopt ook dat er snel wordt doorgepakt. “Dit regeerakkoord is slecht nieuws voor kinderen van niet werkende-ouders en voor de laagste inkomens”, zegt voorzitter Loes Ypma.
De laatste groep krijgt nu al 96 procent vergoed en gaat er volgens de branche feitelijk op achteruit. Niet werkende ouders krijgen geen vergoeding. Dit systeem zorgt voor kansenongelijkheid bij kinderen en moet worden rechtgetrokken, stelt de branche. Voor iedereen gratis opvang dus.
Breder toegankelijk
De Brancheorganisatie Kinderopvang sluit zich hierbij aan en is gematigd positief over de plannen. “Kinderopvang wordt voor veel mensen goedkoper, dat is goed nieuws. Maar dan wel in het bijzonder voor de hoge inkomens”, zegt directeur Emmeline Bijlsma. “Waar we ongelukkig mee zijn is dat de kinderopvang niet breder toegankelijk wordt.”
De plannen moeten gefaseerd worden ingevoerd, om te voorkomen dat de toestroom bij kinderdagverblijven te groot wordt. Die keuze is verstandig, zegt Bijlsma. Vooral om de kwaliteit van de opvang te kunnen garanderen in tijden van personeelstekorten en corona. “Voor de kinderopvang zal de uitvoerbaarheid nog een hele klus zijn”, zegt ze.
Personeelstekorten
Gjalt Jellesma, voorzitter van belangenvereniging voor ouders Boink sluit zich hierbij aan. Volgens de organisatie houden we door het coronavirus en de vergrijzing in Nederland de komende jaren nog wel last van personeelstekorten in de sector.
“Laten we kwaliteitseisen los, bijvoorbeeld omwille van personeelstekorten, dan doen we aan de kinderen geen recht”, zegt hij.
Personeel in de kinderopvang wordt nu weggekocht om in het onderwijs te gaan werken, stelt hij. Een structurele oplossing voor dit soort problemen is nodig. De uurtarieven moeten omhoog en de dagindeling op werk en opvang anders, vindt Boink. “Zonder kinderopvang draait de BV Nederland niet.”
