17 juni 2022 12:45 – ‘NPO1: Dit is de dag’

Loes Ypma (voorzitter Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang) over oplossingen personeelstekort


Beluister het NPO 1 radio fragment

 

Visie BMK personeelstekort

De kinderopvang is een prachtige sector om in te werken omdat een pedagogische professional echt het verschil kan maken voor kinderen. Op dit moment wordt in de kinderopvang, net als in andere maatschappelijke sectoren, hard gezocht naar nieuwe medewerkers. Wij helpen en ondersteunen onze leden zoveel mogelijk hierin. Maar het vinden van de nieuwe mensen gaat nog niet snel genoeg.

Maatregelen die worden genomen waarin het aantal dagen dat mensen gebruik mogen maken van kinderopvang, wordt beperkt, zijn uitzonderingen. Natuurlijk is dit het allerlaatste wat wij als kinderopvang zouden willen. Kinderopvang is voor ons immers een maatschappelijke opdracht.

Goed werkgeverschap is voor onze leden heel belangrijk want onze waardevolle medewerkers zijn goud waard en willen we natuurlijk behouden. Daarnaast zetten we alle mogelijkheden in om nieuwe mensen aan te trekken uit ander sectoren. Hiermee realiseren we een én aantrekkelijk aanbod voor kinderen én creëren we interessante banen voor medewerkers

Zo zijn we druk bezig met het realiseren van ‘combinatiebanen’ samen met het onderwijs. Wij zien hier heel veel mogelijkheden die nu onvoldoende benut worden. Hierdoor kunnen wij kinderopvangmedewerkers groter en dus aantrekkelijker contracten kunnen bieden. En dit geeft het onderwijs extra medewerkers. We richten we ons op mensen uit andere sectoren die we snel kunnen omscholen en inzetten. Daarnaast zien we mogelijkheden in de grote groep HBOers met specifieke opleidingen. Zij vormen een groot onbenut potentieel, net als de groep HBOers/MBOers met een achtergrond in Sport en Cultuur. En natuurlijk willen we onze werkenden in zorg en onderwijs verleiden om een paar uur meet te werken. Onze deeltijdfactor mag omhoog, ook in de kinderopvang; ook dit heeft prioriteit voor ons. En ook zetten we ons in voor regelruimte om mensen in te kunnen inzetten.

Maar natuurlijk kunnen we geen ijzer met handen breken. Nu is de nood hoog, maar laten we niet vergeten dat nog geen drie weken geleden het SER-rapport (briefadvies ‘Arbeidsproblematiek maatschappelijke sectoren) schreef: ‘Kinderopvang is een heel belangrijk instrument om meer te kúnnen werken. Iedereen die meer uren wil werken, moet daartoe in staat worden gesteld, want Nederland is kampioen deeltijdwerken.’ Dus laten we naast het nu vooral ook onze toekomst op dit moment goed regelen. En investeren in ‘gratis kinderopvang’ voorkomt dat onze landelijke arbeidsmarktproblematiek in de toekomst groter wordt. Want kinderopvang is een voorwaarde om de Nederland draaiende te houden: iedere werkende pedagogisch medewerker maakt het mogelijk dat 7 ouders kunnen werken. Op dit moment hebben we 4000 onvervulde vacatures, en er werken 114.000 mensen in onze sector. Ruim twee derde van de kinderopvangorganisaties heeft een tekort en openstaande vacatures die moeilijk gevuld kunnen worden.

Oorzaken van het personeelstekort 

  • Belangrijkste oorzaak hiervoor is de vergrijzing, die de komende jaren zal toenemen. In 2040 bereikt de vergrijzing zijn top.
  • De na-weeën van corona zorgen nog steeds voor uitval (hoog ziekteverzuim), uitputting van het personeel na 2 jaar pandemie.
  • En natuurlijk de grote vraag naar kinderopvang omdat het goed gaat met de economie (tegen de verwachting in). De lage werkeloosheid betekent ook dat veel ouders aan het werk zijn en hun kinderen naar de kinderopvang brengen. De vraag naar kinderopvang is groot. Dat betekent dat de capaciteit van kinderopvang uitgebreid moet worden om werkend Nederland te faciliteren.
  • Daarnaast leven we in Nederland in de luxe situatie dat heel veel mensen in deeltijd kunnen werken. Maar om ons landelijke probleem op te lossen, moeten we per werkende een paar uur meer per week gaan werken.
  • Tenslotte belemmert knellende regelgeving mogelijkheden om meer personeel aan te trekken/ in te zetten.

Korte termijn
Op korte termijn valt de grootste winst te realiseren met:

  • In de kinderopvang en met name in de Bso zijn contracten klein (sprokkelcontractjes) en zijn de doorgroeimogelijkheden beperkt. Zij werken slechts een paar uur per dag. Het is moeilijk om daarmee voldoende inkomen te generen om een huishouden draaiende te houden. Ook het onderwijs heeft een groot tekort. Combinatiebanen maken de contracten voor kinderopvangmedewerkers groter en dus aantrekkelijker en biedt het onderwijs extra medewerkers. Het mes snijdt aan twee kanten. Dit is weer goed voor het imago van de kinderopvang waardoor studenten voor de opleiding gaan kiezen en de instroom van nieuwe medewerkers in de sector stijgt.
  • HBOers en MBOers
    HBOers met relevante de opleidingen vormen een groot onbenut potentieel, net als de groep HBOers als MBOers met een achtergrond in Sport en Cultuur.
  • Aanpassing van knellende regelgeving:
    • vaste gezichten criterium
    • bkr op locatie-niveau
    • 3-uurs regeling
    • inzet van andere volwassenen op de Bso
  • Door het huidige belastingstelsel en toelagesystemen worden ouders niet gestimuleerd meer uren te werken. Want meer uren werken betekent niet altijd meer netto loon voor het gezin. Dat moet snel door de overheid getackeld worden.

Lange termijn
Nu investeren in kinderopvang met het oog op de lange termijn, heeft een multiplier effect op de Nederlandse arbeidsmarkt en welvaart. Lange termijn oplossingen:

  • Maak grotere contracten haalbaar voor KOOs.
    Soms kunnen KOO’s, met name in de bso, geen grotere contracten aanbieden. Dat kan alleen in combinatie met bijvoorbeeld onderwijs en zorg of sport en cultuur. Dit vraagt om een sector-overstijgende aanpak.
  • Implementeer het vijf gelijke schooldagen model
  • Maatschappelijk ondernemerschap zonder winstonttrekking
    De knellende regelgeving is een gevolg van het feit dat we nu de voordeur wagenwijd open zetten. Iedere commerciële cowboy kan een kinderopvangorganisatie beginnen. Hierdoor moeten we aan de achterkant alles dicht regelen. Regels om ervoor te zorgen dat ieder kind voldoende aandacht krijgt, regels die beschrijven wanneer een Pmer pauze mag hebben etc.
    Haal de ‘perverse prikkel’ (zoveel mogelijk geld verdienen) uit het systeem en verleg de focus van winst maken naar een focus op kwaliteit leveren.
    Pas het huidige systeem aan en zorg voor maatschappelijk ondernemerschap. Dat wil zeggen; een gezonde bedrijfsvoering zonder topsalarissen, winst onttrekkingen of slimme maniertjes om geld te verdienen door vastgoed, vage holdingstructuur etc.
  • Maak vaart met (vrijwel) gratis kinderopvang
    In 2025 wordt de kinderopvang voor alle werkende ouders bijna gratis[1]. Uit onderzoek weten we dat ouders meer uren gaan werken als kinderopvang gratis wordt. Bovendien heeft gratis kinderopvang een stabiliserend effect op de sector en toestroom van nieuwe medewerkers, is gratis kinderopvang goed voor de kwaliteit, en het is ook nog eens goed voor onze economie.[i]
  • Maak vaart met onze Nederlandse deeltijdcultuur aanpakken (Het Potentieel Pakken)
    Willen we onze huidige welvaart behouden dan zal iedere parttime-werker een paar uur meer moeten gaan werken. Hand in hand met het deeltijdwerken gaan onjuiste aannames dat meer werken niet loont. Dit blijkt een belangrijk reden dat mensen er niet aan beginnen. In de zorg en in het onderwijs zijn succesvolle projecten uitgerold, gesubsidieerd door de overheid, waar de kinderopvang nu om zit te springen.
[1] (Vrijwel) gratis kinderopvang zal een geleidelijke toename in de vraag naar kinderopvang doen ontstaan. Hier valt prima het hoofd te bieden door de constante jaarlijkse groei van 8% die de sector laat zien, door het grote bereik dat de kinderopvang nu al heeft onder peuters, en door onze Nederlandse moederschapscultuur die ervoor zal zorgen dat op 1 januari 2025 niet iedereen zijn kind ineens full time naar de kinderopvang zal brengen.
[i] Bas ter Weel (SER), oktober 2021 bij EenVandaag  https://eenvandaag.avrotros.nl/item/dankzij-proef-met-gratis-kinderopvang-in-zeeland-kan-kate-nu-toch-naar-de-bso-ze-voelde-zich-soms-buitengesloten/

 

Deel dit nieuwsbericht