KinderopvangTotaal (17 september 2021)

‘Opvang voor alle kinderen is eigenlijk in het landsbelang’

VVD en D66 schreven een ‘proeve van een regeerakkoord’ met vergaande plannen voor de kinderopvang. Voorzitter Loes Ypma van de BMK is enthousiast. ‘Kinderopvang moet een basisvoorziening worden, net zoals het onderwijs.’

‘Onze eerste gedachte was: Ha, eindelijk wordt het belang van kinderopvang in een breder perspectief geplaatst. Kinderopvang is belangrijk voor ouders, de ontwikkeling van kinderen en voor de samenleving als geheel. Dat dat besef doordringt, vind ik heel fijn.’

Dat zegt Loes Ypma, voorzitter van de Branchevereniging Maatschappelijke kinderopvang (BMK) in een reactie op de recente ‘proeve van een regeerakkoord’ van VVD en D66, die als aanzet voor een toekomstig regeerakkoord wordt beschouwd.

Gelijke kansen

VVD en D66 willen, zo blijkt uit het document, de gelijke kansen in het onderwijs vergroten en daarmee al beginnen in de kinderopvang. Opvang moet beschikbaar zijn voor alle kinderen, ook van niet-werkende ouders, en de vergoeding voor de opvang gaat flink omhoog. Op termijn zou de opvang zelfs gratis moeten worden, als er tenminste voldoende personeel beschikbaar is en de kosten te overzien zijn.

We wisten al dat D66 er zo in stond, maar ook de VVD is nu blijkbaar ook voorstander van deze nieuwe aanpak,’ aldus Loes Ypma. ‘Dat is belangrijk, want dit zijn de twee grootste partijen van het land. Het zal natuurlijk nog wel even duren voordat er een nieuw kabinet is, maar we moeten wel al beginnen met de voorbereidingen.’

Natuurlijk valt het niet mee om dit ook daadwerkelijk te realiseren. Niets voor niets bevat de proeve van het regeerakkoord twee belangrijke disclaimers: om de plannen werkelijkheid te laten worden, moeten er voldoende middelen en vooral ook voldoende mensen zijn.

In een branche waar het personeelstekort nu al een grote uitdaging is, is dat laatste geen eenvoudige opgave, beaamt Loes Ypma. ‘We zullen hard ons best moeten doen en de krachten bundelen. We pleiten daarom voor de instelling van een taskforce. Vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers, de overheid, arbeidsmarktdeskundigen. We hebben iedereen hard nodig om dit voor elkaar te krijgen.’

Combinatiefuncties onderwijs en opvang

Een van de mogelijkheden om meer personeel te werven zit ‘m volgens Ypma in combinatiefuncties voor onderwijs en kinderopvang. ‘Daar valt veel winst te halen, met name in de bso. Bso-medewerkers krijgen op zich niet slecht betaald, iets meer zelfs dan onderwijsassistenten, maar ze werken minder uren met kleine sprokkelcontracten. Als je werkzaamheden in de bso combineert met een baan als onderwijsassistent, dan heb je een interessanter arbeidscontract te bieden. Voor de kinderen is het bovendien prettig als de vertrouwde gezichten zowel op school als in de bso werken.’

Ook valt te denken aan een campagne voor medewerkers in sectoren waar nu minder werk is, zoals de sport- en cultuursector. ‘Veel mensen zouden het leuk vinden om in de kinderopvang te werken, maar ze zijn niet altijd op de hoogte van de mogelijkheden en kansen. Een goede landelijke campagne kan dan het verschil maken. Ik weet het: in de zorg zijn ook veel medewerkers nodig en die zijn evenmin ruim beschikbaar, maar goede kinderopvang is dé oplossing voor huidige en toekomstige arbeidsmarkttekorten.’

Miljarden euro’s

Natuurlijk zijn al deze maatregelen niet van de ene dag op de andere doorgevoerd, omdat de noodzakelijke wetswijzigingen veel tijd kosten. ‘Zeker een jaar of twee. Maar dat geeft onze sector juist tijd om de noodzakelijke aanpassingen door te voeren. En vergeet niet dat we eerder voor vergelijkbare uitdagingen hebben gestaan. In de periode tussen 2015 en 2019 groeide het aantal medewerkers in de kinderopvang met 38 procent en in de bso zelfs met 48 procent. Dat is destijds gelukt, en we moeten erop inzetten dat dat weer gebeurt.’

Een ander punt van aandacht vormen de kosten. Gratis opvang voor alle kinderen, dus ook voor kinderen van niet-werkende ouders, is een prijzige aangelegenheid. De bedragen die worden genoemd variëren, maar zeker is dat het om miljarden euro’s per jaar zal gaan. Volgens Loes Ypma wegen de kosten echter tegen de baten op. ‘De kinderen worden hier kansrijker en gelukkiger van, ouders krijgen meer rust en de economie en de werkgelegenheid krijgen een boost. Eigenlijk is kinderopvang voor iedereen in het landsbelang. Het moet een basisvoorziening worden, zonder de drempel van een ouderbijdrage, net zoals het onderwijs dat nu al is. Werken in de kinderopvang wordt hiermee ook aantrekkelijker; het feit dat de kinderopvang een basisvoorziening wordt, zal het vak meer status geven.’

Denivellerend

Een veel gehoord bezwaar tegen gratis opvang is daarnaast dat het denivellerend werkt. Momenteel betalen ouders met een hoog inkomen vanwege de hogere eigen bijdrage meer dan ouders met een laag inkomen. Valt die extra post weg, dan profiteren de hoogste inkomens meer dan de lage.

Loes Ypma erkent dat dit zo uitpakt, maar vindt dat ook hier de voordelen opwegen tegen de nadelen. ‘Kinderopvang voor ieder kind van 0 tot 13 jaar, zonder ouderbijdrage, gaat de groeiende ongelijkheid in de samenleving tegen en maakt een einde aan de complexe financiering zoals de we die nu kennen, met zijn toeslagen en verrekeningen. Het blijft heen en weer schuiven van grote hoeveelheden geld. Elk inkomensafhankelijk systeem is complex in de uitvoering. Om die reden heeft zelfs de Raad van State een simpeler oplossing geadviseerd, zonder inkomenstoets en arbeidstoets.’

Hoe dan ook zullen de veranderingen geleidelijk gaan, wat iedereen de kans geeft om mee te bewegen. ‘De eerste stap is ieder kind toegang bieden, door de koppeling van het aantal gewerkte uren te schappen, en zelfs de hele arbeidseis laten vervallen. Dat kan met één druk op de knop. Het aantal dagen opvang voor alle kinderen kun je geleidelijk verhogen. Om te beginnen twee dagen, later vijf. En als mogelijke tussenoplossing twee dagen opvang voor kinderen van niet-werkende ouders en vijf dagen voor ouders die wel werken.’

Het stelsel moet dus rigoureus op de schop, besluit Loes Ypma. ‘Het is een belangrijke stap dat VVD en D66 hun ambities helder hebben opgeschreven. De problemen die zich ongetwijfeld aandienen, gaan we met vereende krachten oplossen. Maar dat dit moet gebeuren, staat voor mij buiten kijf. Langer wachten is niet verantwoord. De problemen die je op deze manier aanpakt, zijn te groot om te laten liggen.’

Deel dit nieuwsbericht