Prinsjesdag 2019
17 september was het de derde dinsdag in september, de dag waarop de Koning zijn Troonrede uitspreekt en het kabinet haar Rijksbegroting en Miljoenennota voor 2020 aan de Tweede Kamer presenteert. Wat zijn de financiële plannen voor de kinderopvang? Is er enige ambitie in terug te lezen ten aanzien van het aanpakken van het personeelstekort, het versterken van onze expertise en ons imago, het bevorderen van integrale kindvoorzieningen? Kortom, in het erkennen dat kinderopvang meer is en nog meer moet zijn dan een arbeidsmarktinstrument, namelijk een op ontwikkeling gerichte voorzieningen voor kinderen, waarvoor investeren loont. We zetten de belangrijkste onderwerpen op een rij.
Weinig ambitie
Er is weinig ambitie terug te lezen in de rijksbegroting van Sociale Zaken en Werkgelegenheid waar het de toekomst van kinderopvang betreft. Kern is nog altijd het bieden van financiële ondersteuning aan werkende ouders voor kinderopvang en het bevorderen van de kwaliteit van kinderopvang.
Beleidswijzigingen
De Rijksbegroting benoemt het verbetertraject kinderopvangtoeslag bij de belastingdienst, dat zich richten zich op het aanpakken van de problematiek als gevolg van terugvorderingen bij ouders, met bijzondere aandacht voor het terugdringen van hoge terugvorderingen. Het is de bedoeling dat de meeste van de nu voorgenomen verbeteringen bij de Belastingdienst stapsgewijs naar 2020 worden gerealiseerd, zodat ze bij de definitieve toekenning van de kinderopvangtoeslag over 2020 tot zichtbaar resultaat leiden.
Er is aandacht voor de verbetering van de kwaliteit en toegankelijkheid van kinderopvang in Caribisch Nederland. Het programma BES(t) 4 kids is gericht op een integrale aanpak voor de verbetering van de kwaliteit en (financiële) toegankelijkheid van kinderopvang en buitenschoolse voorzieningen op Caribisch Nederland.
Ten aanzien van vaccinatie in de kinderopvang heeft het kabinet een onafhankelijke commissie gevraagd onderzoek te doen naar oplossingsrichtingen die tegemoetkomen aan de zorgen van ouders over de veiligheid van hun kinderen op de kinderopvang gezien de gedaalde vaccinatiegraad. In het najaar van 2019 volgt de kabinetsreactie op het advies van de Commissie kinderopvang en vaccinatie.
Het kabinet is voornemens om het recht op kinderopvangtoeslag uit te breiden voor huishoudens waarin de ene partner werkt en de andere partner een permanente Wlz-indicatie (Wet langdurige zorg) heeft. De reden hiervoor is dat deze partner niet kan werken en vaak – vanwege de eigen zorgbehoefte – ook niet in staat is om voor de kinderen te zorgen. De verwachting is dat het wetsvoorstel in het voorjaar van 2020 naar de Tweede Kamer gaat. De beoogde inwerkingtredingsdatum is 1 januari 2021.
Budgettaire ontwikkelingen
De kinderopvangtoeslag is al in 2019 structureel met € 248 miljoen geïntensiveerd. Het gebruik van kinderopvang (en daarmee ook de uitgaven) neemt in 2020 toe doordat ouders geleidelijk op een beleidswijziging reageren, zo schrijft het kabinet. In latere jaren nemen de uitgaven vervolgens nog licht toe, met name als gevolg van een stijging van het gebruik van dagopvang op basis van de verwachte toename van het aantal 0- tot 4-jarigen (CBS-bevolkingsprognose).
Het aantal kinderen dat gebruik maakt van de kinderopvang neemt vooral in 2019 sterk toe als gevolg van de intensivering in de kinderopvangtoeslag, volgens het kabinet, en de gunstige conjuncturele ontwikkeling. De stijging is het grootst op de buitenschoolse opvang. De intensivering werkt nog door op het gebruik in 2020. Het aantal uren per kind stijgt in 2019 en 2020 bij de dagopvang en is in beide jaren vrijwel stabiel bij de buitenschoolse opvang.
Subsidies
Voor 2020 is € 2,5 miljoen beschikbaar gesteld voor subsidies. Dit betreft onder andere:
• Een bijdrage ter ondersteuning van gemeenten bij de versterking en verbetering van toezicht en handhaving in de kinderopvang;
• Een bijdrage aan trajecten die de kwaliteit van de kinderopvang bevorderen;
• Versterken van de (informatie)positie van ouders;
• Een bijdrage in het kader van de sectorondersteuning Wet IKK waarbij houders worden geïnformeerd over best practices in de kinderopvang.
Opdrachten
Voor 2020 is er € 14,1 miljoen beschikbaar voor opdrachten. Het opdrachtenbudget wordt onder andere ingezet voor uitgaven voor de ontwikkeling van beleidsinstrumenten en daarnaast voor de financiering van het huidige toezicht, voor het Verbetertraject KOT, voor het verstrekken van middelen voor kinderopvang en voor- en naschoolse opvang in Caribisch Nederland in het kader van het programma BES(t) 4 kids en voor diverse onderzoeken.
Update Kostenprognose 2020
Op basis van de cijfers die vandaag in de Rijksbegroting gepresenteerd zijn, maakt Ayit Consultancy een update van hun eerdere Kostenprognose 2020. Belangrijke cijfers die meegenomen worden, zijn de premies voor werknemers- en volksverzekeringen. Zo neemt in 2020 de werkgeversbijdrage kinderopvang naar verwachting nog licht toe als gevolg van de stijging van de loonsom. In 2021 neemt de loonsom weer af en daarmee ook de werkgeversbijdrage kinderopvang. In latere jaren zijn loonsom en werkgeversbijdrage kinderopvang stabiel.
Ook wordt er in algemene termen iets beschreven over de kosteneffecten van de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab) die per 1 januari 2020 in werking treedt. Onderdeel van de Wab is de nieuwe WW-premiedifferentiatie. De vandaag gepresenteerde premiepercentages worden in de update meegenomen in paragraaf 2.5. De effecten van de overige aspecten van de Wab zijn afhankelijk van de samenstelling van het personeelsbestand en zullen dan ook niet generiek bij alle KO-organisaties tot eenzelfde kostenverandering leiden.
De gehele Rijksbegroting en bijbehorende stukken zijn te lezen op de site van de Rijksoverheid.
(NB: Lees over kinderopvang in de de Rijksbegroting van SZW vanaf p. 99, artikel 7.)
