Nieuwe editie Staat van Gezinnen laat zien: gezinnen missen sociale verbinding en de politiek doet niets
Gisteren, 14 mei, werd de ‘Staat van Gezinnen 2025’ bekend gemaakt in Nieuwspoort Den Haag. Karen Strengers, voorzitter BMK was hierbij aanwezig en gaf een korte toelichting na de presentatie van Marjet Winsemius, directeur Voor Werkende Ouders. Nederlandse ouders voelen zich meer dan ooit onder druk staan, blijkt uit de resultaten van het onderzoek. Naast tijdsdruk en financiële stress ervaren zij voor het eerst in grote mate ook prestatiedruk in het ouderschap. Ouders twijfelen of ze het ‘goed genoeg’ doen en geven aan te worstelen met hoge verwachtingen vanuit zichzelf en de samenleving. Hierin ervaren ze weinig steun vanuit de maatschappij of de politiek. 78% vindt dat de politiek geen oog heeft voor gezinnen.
Dat blijkt uit het jaarlijkse peiling De Staat van Gezinnen 2025, een gezamenlijk initiatief van Stichting Voor Werkende Ouders, het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ), Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang en WIJ media.
Het ontbreekt aan sociale verbinding
94% van de ouders vindt Nederland een fijn land om als gezin in te wonen. In 2024 was het 89%. Ook het cijfer voor gezinsvriendelijkheid laat een stijgende lijn zien. Ouders geven Nederland in 2025 een 7,3 voor gezinsvriendelijkheid. In 2024 gaven ouders Nederland een 7,1. Nederland is voor veel gezinnen een goed georganiseerd en veilig land om in te wonen, met een ruim aanbod van voorzieningen en diensten. Toch ervaren ouders steeds vaker dat deze basis tekortschiet.
De veranderende geopolitieke verhoudingen hebben een sterke invloed op gezinnen. De polariserende en individualistische samenleving versterkt dit gevoel verder. Mensen trekken zich terug in hun eigen bubbel op zoek naar steun of een bepaalde mate van veiligheid. Ouders geven aan zich gehoord en gezien te voelen door hun directe omgeving, vooral binnen familie en vriendenkring en ervaren daarin solidariteit. Dit blijkt uit de stijging van het solidariteitscijfer dat ouders geven, een 6,2 ten opzichte van een 4,1 in 2024.
Maar buiten die sociale kring, geven ouders aan, kunnen ze niet rekenen op steun. Ouders geven in de peiling aan het gevoel te hebben er hierdoor alleen voor te staan. Het gemis aan sociale verbinding, het gevoel erbij te horen, elkaar te steunen en samen verantwoordelijkheid te dragen, maakt onze gezinnen kwetsbaar, zeggen ouders. Ze missen betrokkenheid in hun buurt, begrip op het werk en politiek beleid dat verbindt in plaats van verdeeld. Doordat er steeds minder verbinding is tussen ouders en hun omgeving, voelen ouders zich geïsoleerd, onvoldoende gesteund en niet gezien. Ze ervaren een afstand tussen hun realiteit en die in Den Haag.
Marjet Winsemius, directeur van Stichting Voor Werkende Ouders, maakt zich zorgen na deze duidelijke roep om hulp. ‘De sociale samenhang brokkelt af. Ouders vragen zich af waar die ‘village’, die gemeenschapszin, is waar men het altijd over heeft. Terwijl die ‘village’ zo nodig is om kinderen groot te brengen. Ouders zoeken houvast, maar vinden het niet. Niet in hun wijk, niet bij instanties, en niet in de politiek. Ouders zeiden letterlijk; ‘We moeten gewoon wat liever zijn tegen elkaar.’ Blijkbaar kunnen we dat zelfs niet meer en dan sta je er inderdaad alleen voor. Dat is in en in triest.’
Het belang van pedagogisch partnerschap
“Ouders staan er niet alleen voor – al voelt dat voor gezinnen in deze tijd vaak anders”, zegt Karen Strengers, voorzitter Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang. “Een goede samenwerking tussen kinderopvang en ouders, het pedagogisch partnerschap, kan een belangrijke bijdrage leveren aan zowel de kwaliteit van de kinderopvang, als aan een ontspannen gezinsleven. De kinderopvang heeft daarnaast een cruciale rol als partner in de wijk in samenwerking met onderwijs en andere maatschappelijke partijen. Door écht samen te werken rond het kind, versterken we niet alleen de ontwikkeling van kinderen, maar ook het gezin als geheel. ”
Een goed land – voor wie het al goed heeft
Ouders maken zich, naast de verharding in de maatschappij, zorgen over hun bestaanszekerheid, social media, wonen, veiligheid op straat en online en de hoge kosten voor de kinderopvang. De kosten stijgen, de systemen om ouders te ondersteunen zijn complex en bureaucratisch. Ouders hebben geen vertrouwen in de overheid of instanties door de toeslagenaffaire. Vooral ouders met een lager inkomen voelen zich buitengesloten van de hulp die ze nodig hebben. Ouders maken zich hierdoor aanzienlijk meer zorgen over de toekomst en over of hun inkomen volstaat.
Hoofdredacteur WIJ media Mariska van der Kogel vult aan: “Vaak wordt de bal bij ouders neergelegd als het bijvoorbeeld gaat over schermgebruik. ‘Je geeft je kind toch gewoon minder vaak of zelfs geen schermpje als je weet dat het slecht is?!’ Uit onze achterban horen we dat dit voor ouders met alles dat ze al moeten niet realistisch is.”
Voor het eerst praten ouders over hun eigen mentale gezondheid. Ze ervaren meer stress en zijn minder tevreden over de inrichting van hun gezinsleven. Er is een brede behoefte aan ondersteuning en oplossingen om de balans tussen werk, gezin en persoonlijk welzijn te verbeteren. Begrip en flexibiliteit op het werk, gratis kinderopvang en langer en beter betaalde verlofregelingen worden veelvuldig genoemd.
Waar is de politiek?
Ouders kijken naar de overheid voor ondersteuning, maar hoeven er niets van te verwachten. 72% geeft aan dat de politiek geen maatregelen neemt die hen ondersteunen in hun gezinstaken. Terwijl 66% vindt dat de politiek meer moet doen om hen en hun gezin te ondersteunen in de zorgen die ze hebben. Ouders geven aan dat de politiek te veel met zichzelf bezig is en beloftes die ze maken niet nakomen.
Marjet Winsemius snapt de frustratie van ouders. ‘Het uitstellen van de gratis kinderopvang is precies zo’n voorbeeld waardoor ouders geen vertrouwen hebben in de politiek. Het is ook niet gek want nergens in Den Haag wordt over gezinnen gesproken. Er zijn minimaal 5 ministeries bezig met een onderdeel van gezinnen, maar nergens is een overkoepelende visie of ambitie. Terwijl het wel om 2,6 miljoen huishoudens gaat. Dat zijn een hoop kiezers.’ Wat haar ook opvalt is het gebrek aan ouders die aan tafel zitten. ‘Het zijn heel veel professionals, consultants en experts die praten over ouders, maar weinig ouders die echt meepraten over beleid wat hen raakt. Dat gaven ouders zelf ook terug in het onderzoek. ‘Hoe kunnen zij nu bepalen waar ik behoefte aan heb?’’
Oproep: Investeer in sociale cohesie
In het rapport worden een aantal aanbevelingen gedaan:
- Investeer structureel in sociale cohesie en infrastructuur. Zorg voor lokale en laagdrempelige ontmoetingsplekken voor gezinnen waar ouders elkaar kunnen vinden voor een kopje koffie. Zorg ervoor dat ouders hulp makkelijk weten te vinden. Investeer in preventie en informele netwerken.
- Betrek ouders rechtstreeks bij beleid dat hen raakt – geen experts over hun hoofd heen, maar ouders aan tafel. Dit moet lokaal, landelijk en op het werk gebeuren.
- Realiseer gezinsondersteunend beleid. Zorg voor inclusieve, toegankelijke, passende voorzieningen voor alle kinderen. Gratis kinderopvang, overzichtelijke klassen, goed passend onderwijs, een landelijke gezinspas, stop de loonkloof, beleid op sociale media, 100% betaald verlof, duidelijke informatie, meerouderschap mogelijk maken, minder bureaucratie, meer vertrouwen en 1 casemanager niet 70. Start met het opstellen van een ouderschapsagenda waarbij alle ministeries betrokken zijn.
Staat van Gezinnen 2025
De Staat van Gezinnen wordt uitgebracht naar aanleiding van de Internationale Dag van het Gezin. Het is de vierde keer dat deze peiling plaats heeft gevonden. 8.729 ouders beantwoorden 74 vragen, waarvan 16 open vragen. Ook zijn er 6 gesprekken gevoerd met 33 ouders en is er gekeken naar het verschil in antwoorden afhankelijk van het inkomen dat ouders hebben. De peiling geeft inzicht in hoe gezinsvriendelijk Nederland is, wat de uitdagingen en zorgen van ouders zijn en hoeveel stress zij ervaren. Met de resultaten gaan de organisaties het gesprek aan in de politiek en maatschappij.
Igor Ivakic, directeur van het NCJ: “Kennis dat de Staat van Gezinnen voortbrengt is relevant voor een ieder die met gezinnen werkt. Deze staat helpt zowel beleidsmakers als politiek steeds beter te weten wat ouders bezig houdt. Tegelijkertijd geeft het aan hoe steunend het huidige beleid is voor gezinnen. ”
Download Staat van Gezinnen 2025
