‘De pedagogische en maatschappelijke opdracht van de kinderopvang’
BMK Pedagogenplatform Oktober 2022 | Ruth de Waal
Onze opdracht
Dubbele opdracht. De BMK is een werkgeversorganisatie met een pedagogische en maatschappelijke opdracht. Deze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wij denken en handelen vanuit de behoeften en potentie die ieder kind, ongeacht zijn maatschappelijke achtergrond, heeft. Tegelijkertijd spelen het gezin, de directe omgeving en de maatschappij waarin het opgroeit een cruciale rol in de mogelijkheden die het krijgt om zich te ontplooien en te ontwikkelen tot een zelfstandige, veerkrachtige volwassene die zich verantwoordelijk voelt voor de samenleving waarin hij leeft.
Wij zien het als onze eerste verantwoordelijkheid om bij te dragen aan het welbevinden, de betrokkenheid en het (spel)plezier van kinderen doordat wij zorgen voor een betrokken en aandachtige pedagogische relatie en een fijne en doordachte speelomgeving. Onze tweede verantwoordelijkheid is het om bij te dragen aan een sterke pedagogische basis in de leefomgeving van het kind, dus samen te werken met alle anderen die een belangrijke rol spelen in de opvoeding en het opgroeien van deze kinderen: vanzelfsprekend de ouders, maar ook de buurt, onderwijs, opvoedadvies en jeugdzorg, gemeente.
Het opvoeden van kinderen gaat niet alleen over het nu maar ook over de (nabije) toekomst, de tijd waarin zij volwassen worden. In een wereld waarin zich veel ingrijpende veranderingen voordoen, vragen wij ons af wat dit voor kinderen betekent, en wat zij daarbij van ons nodig hebben. Dit houdt in dat we zelf kritisch, flexibel en creatief zijn en het lef hebben na te denken over onze huidige manier van werken tegen het licht van deze toekomstige wereld. Het is onze ambitie om bij te dragen aan een rechtvaardige, inclusieve en duurzame samenleving, waarin alle kinderen de mogelijk krijgen zich prettig, veilig, gezond en kansrijk te ontwikkelen. Wij bemoeien ons daarom actief met de politieke keuzes rondom de wet- en regelgeving m.b.t. kwaliteitseisen kinderopvang, de financiering van de kinderopvang, goede arbeidsvoorwaarden voor onze medewerkers, een effectieve en integrale samenwerking rondom het kind waar integrale kindcentra en een integrale kindzorgstructuur deel van uitmaken (pedagogische basis versterken).
[Individueel niveau kind] Spelen, ontdekken, leren.
Wij spelen in op de behoefte en nieuwgierigheid van kinderen om zichzelf én de wereld om zich heen te ontdekken. In de kinderopvang doen zij dit samen met andere kinderen. Wij zorgen voor een gevarieerd en uitdagend spelaanbod. Jonge kinderen ontwikkelen zich spelend, maar ook tijdens de ‘verzorgingsmomenten’, de gezamenlijke (thema)activiteiten, het eet-drinkritueel, het naar bed gaan, het gebracht en opgehaald worden. Vanaf hun achtste jaar neemt hun behoefte aan zelfstandigheid toe en worden de vriendschappen met leeftijdsgenoten nog belangrijker dan daarvoor. Wij zorgen voor een veilige omgeving waarin zij kunnen experimenteren met deze nieuwe ontdekkingen. Door de ervaringen die de kinderen opdoen, de normen en waarden die zij spelenderwijs meekrijgen, ontwikkelen zij hun zelfkennis en zelfvertrouwen, hun sociale vaardigheden en krijgen zij culturele bagage mee.
[Pedagogische relatie] Aandacht en betrokkenheid. Wij zien de behoefte van kinderen aan aandachtig en betrokkenheid van de volwassenen die hen begeleiden en opvoeden als een van de belangrijkste elementen in de pedagogische relatie. Net als de ouders, hebben de pedagogisch professionals hier tijd, ruimte, vaardigheden en kennis voor nodig. En de bereidheid en mogelijkheden om zich hierin te ontwikkelen.
[Pedagogische basis] It takes a village to raise a child. Kinderen hebben verschillende opvoeders. Natuurlijk zijn de ouders de primaire opvoeders en de leden van het gezin de belangrijkste en invloedrijkste relaties van kinderen. Maar ook de kinderopvang, school, buurt, clubs en vrienden hebben invloed; kinderen nemen niet alleen van de ouders maar ook van andere belangrijke relaties gedrag, normen en waarden over. Hoe veiliger, evenwichtiger en meer geïntegreerd de sociale wereld om het kind heen is, des groter de kans op een fijne jeugd. Echter, de sociale en economische omstandigheden bepalen mede of kinderen in maatschappelijk opzicht kansrijk zijn. Armoede bestaat in Nederland en heeft grote invloed op de ontwikkelingskansen, evenals achterstandsproblematiek en andere vormen van kwetsbaarheid. Als BMK willen wij kinderen, samen met de andere betrokkenen, een basis helpen bieden die deze beperkingen doorbreekt.
[Visie op doel van de opvoeding] Pedagogische en maatschappelijk opvoeddoelen. Kennis en vaardigheden m.b.t. het pedagogisch handelen zijn belangrijk, maar ook het inzicht dat pedagogisch handelen samenhangt met het doel dat je voor ogen hebt: Wat voor normen en waarden geven wij kinderen mee? Voor wat voor samenleving voeden wij hen op? Niet alleen die van nu, want b.v. de kansenongelijkheid en segregatie die kenmerkend zijn willen wij niet als waarde aan kinderen meegeven. Hier raakt het heden de toekomst: je voedt op in het nu, met een blik op de toekomst. Daar moeten we dus ook over nadenken als kinderopvang, want hoe ziet die toekomst eruit? Welke rol en verantwoordelijkheid hebben wij daarin? Wat betekent dit voor onze keuzen nu?
[De wereld van morgen] Raising the future
Opvoeden gaat over het bevorderen van het welbevinden en de betrokkenheid van kinderen nu én in de toekomst. Want onze kinderen zijn de erfgenamen van de wereld die wij creëren. Dit brengt een grote pedagogische en maatschappelijke verantwoordelijkheid met zich mee voor de professionals in de kinderopvang die naast de huidige wereld, óók gaan over de toekomstige wereld waarin deze kinderen volwassen zullen zijn. En daar nemen wij nu beslissingen over.
Wij zien dit als een grote uitdaging, omdat we leven in een tijd van ingrijpende en snelle transities: digitale technologische ontwikkelingen, bedreiging van het klimaat, globalisering van arbeid en productie, polarisatie en uitholling van democratische processen, kansenongelijkheid en segregatie, individualisering en een maatschappij waarin succes de norm is geworden voor een geslaagd leven.
[Waartoe vd opvoeding – uitgangspunten en doelen – en consequenties voor het heden] Pedagogiek gaat dus over opvoeding en opgroeien, in het gezin en in de samenleving, nu én in de nabije toekomst. De BMK geeft mede vorm aan de omgeving waarin kinderen opgroeien. De maatschappelijke en pedagogische waarden van de BMK die hieraan ten grondslag liggen zijn richtinggevend: rechtvaardige, inclusieve en duurzame samenleving, waarin alle kinderen meedoen en de mogelijk krijgen zich prettig, veilig, gezond en kansrijk te ontwikkelen.
Ruth de Waal is lid van het Pedagogen Platform van de BMK
