Aanbiedingsbrief
Het kabinet heeft op basis van de uitkomsten van het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Deeltijdwerk een onderzoek uit laten voeren naar mogelijkheden om knelpunten aan te pakken voor gezinnen. Dit is uitgewerkt in de Scenariostudie Vormgeving Kindvoorzieningen (SVK).
Minister Koolmees schrijft in zijn aanbiedingsbrief bij de SVK dat het tijdens de coronacrisis duidelijk is geworden dat een goed functionerende kinderopvang en een goed functionerend primair onderwijs voor de samenleving als geheel van groot belang zijn. En dat er knelpunten zijn in het huidige stelsel. Maar het is een ingewikkelde opgave om zowel de arbeidsparticipatie te bevorderen, de betaalbaarheid voor ouders te vergroten, als de ontwikkeling van het kind te ondersteunen én het stelsel te vereenvoudigen.
Deze tussenrapportage geeft inzicht in het huidige stelsel, de voor- en nadelen hiervan en presenteert mogelijke richtingen voor toekomstige kindvoorzieningen. De mogelijke richtingen worden ondersteund door een aantal bouwstenen.
‘Belangrijke uitgangspunten zijn dat er voldoende keuzevrijheid in het stelsel is, dat jonge gezinnen zoveel mogelijk worden ondersteund in de combinatie arbeid en zorg, dat arbeidsparticipatie verder gestimuleerd wordt, dat de deeltijdfactor wordt verhoogd – waarbij van belang is dat mensen vrij zijn om hun eigen urenbeslissing te maken, dat de ontwikkeling van het kind voorop staat en dat het stelsel zo eenvoudig mogelijk is. Het positieve effect op het toekomstige verdienvermogen van Nederland speelt hierbij ook een belangrijke rol.’
Deel een – Scenariostudie Vormgeving Kindvoorzieningen (Tussenrapportage)
In de scenariostudie zijn een aantal wijzigingen geïdentificeerd die een grote invloed hebben op de geïdentificeerde knelpunten en de gestelde doelen. De doelen zijn:
-meer arbeidsparticipatie
-meer doen voor de ontwikkeling van het kind
-vereenvoudiging van het stelsel
Door middel van vijf bouwstenen schetst deze tussenrapportage mogelijke wijzigingen in het stelsel van kindvoorzieningen en de effecten hiervan op de gestelde doelen. De vijf bouwstenen:
1. Vereenvoudigen kinderopvangtoeslag
2. Andere wijze van financieren
3. Toegangsrecht
4. Kinderopvang en primair onderwijs samen
5. Verlof voor ouders
Losse maatregelen zullen weinig effect hebben, de SVK schetst daarom vier scenario’s waarin bouwstenen op een logische manier op elkaar ingrijpen en elkaar versterken.
Basisscenario 0. Optimaliseren bestaande regelingen
In dit scenario worden geen grote wijzigingen voorzien in de huidige kindvoorzieningen, maar wordt op basis van de huidige situatie en recent doorgevoerde verbeteringen gekeken hoe bestaande regelingen verder geoptimaliseerd kunnen worden. Zo is bijvoorbeeld door het ‘Verbetertraject Kinderopvangtoeslag’, ingezet op het verlagen van het aantal (hoge) terugvorderingen. Ook is het aantal uren voorschoolse educatie voor peuters met een risico op onderwijsachterstand recent uitgebreid. De resultaten van deze verbeteringen dienen als basis voor kleine gerichte vervolgstappen. Dit scenario is er op gericht om met beperkte budgettaire inzet toch effecten op de verschillende doelstellingen te behalen. Daarbij dienen de opties uit de voorgaande onderzoeken als basis.
Dit basisscenario presenteert een alternatief met beperkte budgettaire gevolgen ten opzichte van de overige scenario’s door weer te geven wat de mogelijkheden zijn om binnen het huidige stelsel op de gestelde doelen te sturen. Daarmee zijn de verwachte effecten van dit scenario op de gestelde doelen gering.
Scenario 1. Alternatieven voor de KOT
Dit scenario beoogt de wijze van financiering van het stelsel van kindvoorzieningen te vereenvoudigen. Dit scenario gaat uit van financiering via een uitvoerder in plaats van de ouders. Deze uitvoerder controleert de hoogte van de toeslag en de voorwaarden voor de toeslag, zodat ouders minder te maken krijgen met terugvorderingen op basis van gebruik. De verwachting is dat het scenario met name een vereenvoudiging is voor ouders. Dit scenario kan uitgebreid worden met het loslaten van de arbeidseis en/of het inkomenscriterium. Als hiervoor gekozen wordt, heeft dit scenario ook positieve effecten op de arbeidsparticipatie, de ontwikkeling van het kind, en is het een vereenvoudiging voor de uitvoerder. Deze aanvullende optie gaat wel gepaard met extra uitgaven.
Scenario 2. Het vergroten van de toegankelijkheid van de kindvoorzieningen
Bij dit scenario wordt de toegankelijkheid van kindvoorzieningen vergroot. Hiermee wordt beoogd de ontwikkeling van kinderen en het combineren van werken en zorgen voor alle ouders te bevorderen. In dit scenario is de exacte vormgeving van het toegangsrecht van belang voor de effecten. Het gaat hierbij om het aantal gratis dagdelen/dagen, op welke voorzieningen dit ziet, en de aansluiting van kinderopvang op het primair onderwijs. De verwachting is dat gratis kinderopvang meer invloed heeft op de gestelde doelen dan scenario 1. Dit maakt deze optie echter ook duurder.
Scenario 3. Richting een integrale kindvoorziening
Bij dit scenario vindt meer samenwerking tussen of een integratie van onderwijs en kinderopvang plaats. Hiermee wordt beoogd de ontwikkeling van kinderen te optimaliseren, de toegankelijkheid voor alle gezinnen te borgen en daarmee de arbeidsparticipatie te verhogen. Een randvoorwaarde voor verdergaande integratie is dat er een algemeen toegangsrecht voor alle kinderen is. Dit scenario richt zich op sluitende dagarrangementen voor kinderen in verschillende leeftijdsgroepen (in lijn met het IBO Deeltijdwerk). De verwachte effecten van dit scenario op de gestelde doelen zijn positief. Dit scenario is echter een (zeer) grote wijziging ten opzichte van het huidige stelsel en kost daarom veel tijd om gerealiseerd te worden. Daarnaast gaan deze varianten gepaard met hoge extra uitgaven.
Download Scenariostudie Vormgeving Kindvoorzieningen (Tussenrapportage).
